Dylan's Visions of Sin by Christopher Ricks
Φαίνεται πως έγινε πολύς θόρυβος γύρω από το εν λόγω βιβλίο. Ο Ρικς, προτείνοντας μιαν ανάγνωση των στίχων, τραγουδιών, ποιημάτων του Μπομπ Ντύλαν, βρέθηκε στο στόχαστρο πολλών κριτικών. Αναξιόλογο, μηδαμινό, αιρετικό και τελικό άχρηστο κρίθηκε το βιβλίο αυτό. Στην πυρά αναφώνησαν όλοι εν χορώ για τον Κρίστοφερ Ρικς, ο οποίος ήταν αποδεκτός όσο έγραφε βιβλία όπως τα Milton's Grand Style, Keats and Embarrassment, T.S. Eliot and Prejudice και Beckett's Dying Words. Τώρα, τι έγινε; Τόλμησε τούτος εδώ να μας φέρει έναν πανηγυρτζή, έναν περιπλανώμενο μουσικό σε τούτο το άδυτο που λέγεται Λογοτεχνία; Στην πυρά, λοιπόν.
Τι λέει ο Ρικς στο βιβλίο του; Απλώς προσεγγίζει τον Ντύλαν μέσα από ορισμένα τραγούδια του και διατείνεται ότι αυτά ως βασικό άξονα έχουν τα Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα (Seven Deadly Sins), ήτοι Φθόνος, Πλεονεξία, Λαιμαργία, Οκνηρία, Λαγνεία, Οργή, Έπαρση, τις Τέσσερις Πρώτιστες Αρετές (Four Cardinal Virtues), ήτοι Δικαιοσύνη, Σωφροσύνη, Εγκράτεια, Ανδρεία και τις Τρεις Θεϊκές Χάρες (Three Heavenly Graces), την Πίστη, Την Ελπίδα και την Ελεημοσύνη.
Πού βρίσκεται το πρόβλημα; Στους κριτικούς του Times Litterary Supplement, οι οποίοι μέσα από αναλύσεις επί αναλύσεων, με αγκαλιά το βρετανικό φλέγμα, τη σοβαροφανή αυταρέσκεια και την απροκάλυπτη απαρέσκεια -όλα σε ένα- προσπαθούν να εκμηδενίσουν ένα πόνημα για έναν από τους διασημότερους ίσως τραγουδοποιούς, τραγουδιστές και πολιτικούς ανθρώπους.
Τώρα θα μου πει κανείς ότι η τυφλή πίστη στον Ντύλαν δεν μπορεί να αποτελέσει σταθερό εφαλτήριο για τον υπογράφοντα που θέλει, όχι να στηλιτεύσει, αλλά να παραπονεθεί και να γκρινιάξει για τον τρόπο με τον οποίο ορισμένοι αναγνωρισμένοι (νομίζω) κριτικοί εκθέτουν τη γνώμη τους. Ένας από αυτούς, ο Mark Ford, είναι ίσως ο εμπαθέστερος, μια που εκφράζεται με τα παρακάτω λόγια:
«Τα Visions of Sin φαίνονται ωθούμενα από την ανάγκη του Ricks να αποδείξει ότι είναι “ασφαλές” για έναν ακαδημαϊκό να θαυμάζει τον Ντύλαν και, πράττοντάς το, αποκρύπτει πλήρως τη διαστροφή του Ντίλαν και το γεγονός ότι δεν είναι διόλου προβλέψιμος».
Η διαστροφή του Ντύλαν έγκειται στο γεγονός ότι έχει «κατακλέψει» πολλούς λογοτέχνες για να κάνει τα δικά του ποιήματα, σύμφωνα με τον Φορντ και τις αναφορές του. Αλλά, τι σημαίνει αυτό; Είναι τα τραγούδια/ποιήματα του Ντύλαν αντιγραφές ή «μαζικοί δανεισμοί» γνωστών έργων ποιητών όπως ο Tennyson, ο Keats, ο Τ. S. Eliot και ο John Donne; Αυτό δεν το αρνείται ο Ricks αλλά δεν μιλάει για κλοπή, μιλάει για αντιστοιχίες οι οποίες σαφώς έχουν τη βάση τους σε ποιήματα των προαναφερόμενων ποιητών, αλλά όχι μόνον. Θα τολμήσω να πω ότι πολλοί αντέγραψαν τους αρχαίους και μεταγενέστερους κλασικούς, δανειζόμενοι ολόκληρες στροφές και κεφάλαια, και έχτισαν με τον καλύτερο τρόπο το έργο που τους έκανε γνωστούς. Παραδείγματα; Σωρεία παραδειγμάτων. Ξεκινήστε από τον Γκαίτε, περάστε μια βόλτα από τον Χέλντερλιν, τους χαιρετισμούς μου στον Κρίστοφερ Λογκ κι ελάτε να τραγουδήσουμε το Alexandra Leaving του Λέοναρντ Κοέν (τραγουδιστής κι αυτός, μπορώ άραγε να συμπεριλάβω τον ευτελέστατο στους δαφνοστεφείς;). Αυτοί όλοι τι έκαναν, μετέφραζαν, μετέγραφαν, μετέφεραν, ερμήνευαν, εμπνέονταν, εξηγούσαν η δημιουργούσαν; Έκλεβε κανείς τους; Έχει σημασία; Αν αναλογιστούμε πόσο μεγάλο είναι το βάρος της παγκόσμιας λογοτεχνίας που ο κάθε έπηλυς στον χώρο αυτό καλείται να σηκώσει στους ώμους του, αναρωτιέμαι πόσο ορατά και πραγματικά είναι τα όρια μεταξύ κλεψιάς και μια αθώας εκ νέου επινόησης ή ακόμη και απλής χρησιμοποίησης λόγων που μας κατάκτησαν, που μας μάγεψαν, που θα θέλαμε να τους έχουμε πει εμείς. Αλλά και πάλι, ποιος μας απαγορεύει να επαναλάβουμε το α ή β ρητό, τον α ή β στίχο, την α ή β στροφή. Να πάω και λίγο πιο μακριά; Πόσο θα κατηγορήσει κανείς τον Πιερ Μενάρ, αυτόν τον πανέξυπνα επινοημένο συγγραφέα που κατάφερε να γράψει ακριβώς τα ίδια που έγραψε ο Θερβάντες πολλά χρόνια αργότερα και να μας προσφέρει, με τη ζωή που του χάρισε ο Μπόρχες, το ευφυέστερο ίσως παράδειγμα αναδημιουργίας.
